Bất đồng nhóm máu Rh giữa mẹ và con

Bất đồng nhóm máu giữa mẹ và con hay bất đồng nhóm máu Rh là hiện tượng xảy ra khi một người mẹ có nhóm máu Rh âm nhưng mang thai đứa con có nhóm máu Rh dương; dẫn đến hiện tượng huyết tán – tình trạng nghiêm trọng đối với thai nhi nếu không được điều trị.

1. Bất đồng nhóm máu Rh là gì?

Trong máu của mỗi người đều có yếu tố Rh dương hoặc Rh âm. Yếu tố Rh – Rhesus là một kháng nguyên hay protein đặc biệt trên bề mặt của các tế bào hồng huyết cầu. Hệ thống gen của mỗi người đều được thừa hưởng từ cha và mẹ của mình; bao gồm cả kháng nguyên Rh và điều này giúp xác định nhóm máu của từng người.

Phần lớn dân số có nhóm máu Rh dương (Rh+) – Có mặt trong 85% dân số và 15% dân số còn lại không có các kháng nguyên D; những người trong số này sẽ có người mang nhóm máu Rh-.

Bất đồng nhóm máu Rh xảy ra khi người phụ nữ có nhóm máu Rh- mang thai em bé trong bụng có nhóm máu Rh+. Bệnh Rhesus còn gọi là bệnh tán huyết ở trẻ sơ sinh. Đây là một biến chứng có thể xảy ra khi cơ thể người mẹ sản xuất kháng thể chống lại các tế bào hồng cầu có Rh+ của thai nhi.

2. Bất đồng nhóm máu mẹ con xảy ra khi nào?

Nếu phụ nữ có Rh(-) kết hôn với đàn ông có Rh(+) thì con của họ có thể gặp vấn đề về sức khỏe. Đó là vì 50% thai nhi trong trường hợp này có nhóm máu Rh(+) di truyền từ bố và sẽ phát triển trong cơ thể mẹ Rh(-).

Nếu không có những bất thường khác; bất đồng yếu tố Rh thường không gây ra vấn đề gì nếu người mẹ mang thai lần đầu. Máu của thai nhi không bị trộn lẫn với máu của mẹ trong suốt thai kỳ.

Tuy nhiên, khi chuyển dạ, máu của mẹ và máu của thai nhi có thể hòa lẫn vào nhau. Khi đó cơ thể người mẹ lần đầu tiên gặp yếu tố Rh từ thai nhi; xem nó là “vật lạ” (kháng nguyên) và bắt đầu sản xuất ra kháng thể chống lại yếu tố Rh.

Người mẹ Rh(-) còn có thể tiếp xúc với yếu tố Rh và bị kích thích tạo ra kháng thể Rh nếu được truyền máu nhóm Rh(+); bị sẩy thai hoặc có thai ngoài tử cung.

Kháng thể Rh trong máu của mẹ sẽ ảnh hưởng đến thai nhi ở lần mang thai thứ 2 hoặc sau đó. Nếu thai nhi kế tiếp vẫn có nhóm máu Rh(+); những kháng thể Rh của mẹ sẽ nhận ra protein (kháng nguyên) Rh trên bề mặt tế bào máu thai nhi và tấn công chúng. Điều này có thể làm tế bào hồng cầu của thai nhi bị phồng to và vỡ. Khi số tế bào hồng cầu giảm xuống quá mức, thai nhi sẽ gặp nguy hiểm. Tình trạng này gọi là bệnh tán huyết (tiêu máu) do bất đồng nhóm máu Rh ở trẻ sơ sinh.

3. Điều trị bất đồng nhóm máu Rh giữa mẹ và con

Mẹ có nhóm máu Rh- mang thai em bé có nhóm máu Rh+ thì bác sĩ sẽ chỉ định 2 liều huyết thanh miễn dịch Rh (Rh immune-globulin) trong thời gian mang thai. Liều đầu tiên được thực hiện khi người mẹ mang thai được 28 tuần và liều thứ hai được thực hiện trong vòng 72 giờ sau sinh.

Những kháng thể trong 2 liều huyết thanh sẽ chủ động phá huỷ và ngăn chặn những tế bào hồng cầu Rh+ từ thai nhi xâm nhập vào máu mẹ. Nhờ vậy mà giảm sự tiếp xúc của cơ thể mẹ với hồng cầu Rh+; đồng thời ngăn ngừa sự sản xuất kháng thể Rh trong cơ thể mẹ.

Phương pháp này giúp những lần mang thai tiếp theo sẽ không gặp vấn đề về bất đồng nhóm máu nữa. Việc tiêm huyết thanh miễn dịch Rh mỗi lần mang thai là việc cần thiết để phòng ngừa cơ thể mẹ sản xuất kháng thể dẫn đến bệnh tán huyết ở thai nhi trong những lần mang thai sau.

4. Nếu bệnh thiếu máu tán huyết không được phòng ngừa

Biến chứng do bất đồng nhóm máu Rh hiếm khi xảy ra trong lần mang thai đầu tiên và cũng không ảnh hưởng đến sức khỏe của mẹ. Tuy nhiên, kháng thể Rh hình thành trong những lần mang thai tiếp theo sẽ gây nguy hiểm cho cả mẹ và con. Hiện tượng tan máu có thể gây thiếu máu nghiêm trọng; vàng da, tổn thương não và suy tim ở trẻ sơ sinh. Ở những ca bệnh nặng; nó có thể gây tử vong cho thai nhi vì quá nhiều hồng cầu bị phá hủy.

Nếu bạn có ý định mang thai, đang mang thai và không chắc về yếu tố Rh của mình. Hãy đặt lịch khám chăm sóc tiền sản bao gồm: xét nghiệm máu cơ bản, siêu âm… Các bạn có thể liên hệ tới Phòng khám sản phụ khoa 43 Nguyễn Khang qua website: DK.SAN43NGUYENKHANG.VN hoặc liên hệ Zalo: 0342.318.318 để được hướng dẫn.