Các nguyên tắc truyền máu cơ bản

Máu của con người được chia làm nhiều nhóm và mỗi nhóm máu lại mang những nét đặc trưng riêng, kết cấu của mạch máu có thể bị phá vỡ nếu truyền không đúng nhóm máu tương thích với nhau. Để đảo an toàn trong quá trình truyền máu, cần phải tuân thủ các nguyên tắc truyền máu cơ bản.

1. Cơ sở của nguyên tắc truyền máu cơ bản

Nguyên tắc truyền máu cơ bản phải dựa trên những đặc trưng riêng cũng như kết cấu mạch máu của mỗi nhóm máu. Chính vì vậy trước khi thực hiện truyền máu, điều căn bản nhất bạn cần biết đó là bạn thuộc nhóm máu nào và các đặc tính của nhóm máu đó ra sao.

Máu của con người gồm nhiều nhóm sau; mỗi một nhóm sẽ có đặc tính riêng cũng như có những kháng thể sẽ chống lại nhóm máu khác. Vì thế nếu truyền máu khác nhóm vào, kháng thể người nhận có thể phá hủy máu; gây ra nhiều tác hại cho cơ thể.

Sau đây là đặc tính của từng nhóm máu để đảm bảo an toàn trong truyền máu. Các nguyên tắc truyền máu cơ bản phải dựa trên các đặc tính này:

Nhóm máu hệ ABO

Sự có mặt của kháng thể A và B trong huyết thanh khác nhau tùy thuộc vào sự có mặt của các kháng nguyên A và B trên bề mặt hồng cầu.

• • Người nhóm máu A:

Có kháng nguyên A trên bề mặt hồng cầu, có kháng thể B trong huyết thanh. Những người có nhóm máu A có thể an toàn hiến máu cho người khác có cùng nhóm máu A hoặc những người mang nhóm máu AB. Ngoài ra, người có nhóm máu A cũng có thể nhận máu truyền của người mang nhóm máu O.

• • Người nhóm máu B:

Có kháng nguyên B trên bề mặt hồng cầu, có kháng thể A trong huyết thanh. Những người có nhóm máu B có thể an toàn hiến tặng máu cho người khác có cùng nhóm máu B hoặc cho những người có nhóm máu AB. Ngoài ra, những người có máu B cũng có thể an toàn nhận truyền máu của những người mang nhóm máu O.

• • Người nhóm máu AB:

Có kháng nguyên A, B trên bề mặt hồng cầu, không có kháng thể A và kháng thể B trong huyết thanh. Những người có nhóm máu AB có thể chấp nhận máu từ bất cứ ai. Tuy nhiên, vì sự hiện diện của cả hai kháng nguyên trên tế bào hồng cầu loại AB; người có nhóm máu AB chỉ có thể tặng máu cho những người có cùng nhóm máu AB với họ.

• • Người nhóm máu O:

Không có cả kháng nguyên A, kháng nguyên B trên bề mặt hồng cấu, có cả kháng thể A và kháng thể B trong huyết thanh. Những người có nhóm máu O chỉ có thể nhận truyền máu từ những người có cùng nhóm máu O. Tuy nhiên, những người có nhóm máu O lại có thể hiến máu cho tất cả các nhóm máu khác.

Nhóm máu hệ Rh

• • Đây là hệ nhóm máu quan trọng nhất sau hệ nhóm máu ABO. Ở Việt nam, có đến 99,96% thuộc nhóm máu Rh D(+) nhưng chỉ có 0,04 – 0,07% số người thuộc nhóm máu Rh D(-)
  • Mỗi cá nhân đều hoặc có; hoặc không có kháng nguyên D của hệ Rh phân bố thưa thớt trên bề mặt hồng cầu. Khi cơ thể có kháng nguyên D hệ Rh thì được gọi là Rh+ (dương tính). Còn nếu cơ thể không có kháng nguyên D hệ Rh thì được xem là Rh- (âm tính)
• 
  • Kháng nguyên hệ thống nhóm máu Rh là di truyền. Khi người có Rh- trong máu được truyền bằng máu có kháng nguyên Rh+ thì sẽ xuất hiện kháng thể chống Rh, gây ngưng kết hồng cầu, sinh ra tai biến. Nếu người cần được truyền máu là Rh+ thì truyền máu Rh+ hoặc Rh- đều được; nhưng nếu người cần được truyền máu là máu Rh- thì nhất thiết phải được truyền máu Rh-.
  • Trong trường hợp người hiến máu hoặc bệnh nhân có nhóm máu khó xác định thì bác sĩ sẽ lấy mẫu máu và thực hiện xét nghiệm chuyên khoa để xác định nhóm máu chính xác.
  • Nhận nhầm nhóm máu có thể gây nên phản ứng truyền máu tán huyết cấp sau 24h được truyền máu. Những phản ứng đồng loạt xảy ra có thể gây sốc và khiến người nhận tử vong.

2. Các nguyên tắc truyền máu cơ bản

Để đảm bảo sự an toàn trong quá trình truyền máu tránh tình trạng tai biến có thể xảy ra; quá trình truyền máu cần phải tuân thủ các nguyên tắc cơ bản sau:

• • Để tránh kháng nguyên và kháng thể tương ứng gặp nhau gây nên hiện tượng các hồng cầu ngưng kết phải truyền cùng nhóm máu.
  • Bên cạnh việc xác định đúng nhóm máu của người hiến và người nhận; cần thực hiện thêm phản ứng chéo tức là trộn huyết thanh của người nhận với hồng cầu của người hiến và trộn huyết thanh của người hiến với hồng cầu của người nhận. Máu sẽ chỉ được truyền cho người khi không xảy ra hiện tượng hồng cầu ngưng kết.
• 
  • Những tai biến nghiêm trọng có thể sẽ xảy ra cho người nhận máu thậm chí là người nhận có thể tử vong nếu máu được truyền không hòa hợp;
  • Đối với những trường hợp cấp cứu cần truyền máu mà không có máu cùng nhóm. Nguyên tắc tối thiểu bắt buộc phải tuân theo khi bắt buộc phải truyền máu khác nhóm đó là “ hồng cầu người cho không bị ngưng kết với huyết thanh của người nhận”. Khi thực hiện truyền máu chỉ truyền máu với số lượng ít (250ml) với tốc độ truyền rất chậm.

Để tránh những tai biến trầm trọng thậm chí là có thể tử vong có thể xảy ra; quá trình truyền máu cơ bản phải dựa trên các nguyên tắc cơ bản khi truyền máu. Cần thực hiện xét nghiệm nhóm máu phù hợp và kiểm tra các mầm bệnh trước khi truyền máu bởi mỗi một nhóm máu sẽ mang những đặc trưng riêng biệt và nếu không được truyền đúng nhóm máu tương thích thì kết cấu của mạch máu có thể bị phá vỡ. Phòng khám sản phụ khoa 43 Nguyễn Khang là địa chỉ khám thai uy tín tại quận Cầu Giấy – Hà Nội. Mẹ bầu có thể đặt lịch khám  và xét nghiệm máu, nhóm máu TẠI ĐÂY; hoặc liên hệ Zalo: 0342.318.318 để được hướng dẫn.