Chẩn đoán và điều trị vỡ tử cung

Vỡ tử cung là tình trạng rách hoàn toàn các lớp cơ của tử cung và cuối cùng là một phần hay toàn bộ thai nhi bị tống vào trong ổ bụng. Tần suất của vỡ tử cung là 0,5%. Vỡ tử cung có thể xảy ra tự nhiên, sau một chấn thương hay trên sẹo mổ lấy thai lần trước.

Vỡ tử cung trên bệnh nhân có sẹo mổ lấy thai lần trước gặp trong 40% các trường hợp. Với sẹo mổ ngang đoạn dưới tử cung thì nguy cơ vỡ tử cung < 1%, trong khi nếu sẹo mổ dọc thân thì nguy cơ tăng lên 4% - 7 %. 60% các trường hợp vỡ tử cung xảy ra trên những tử cung không có sẹo mổ cũ.

1. Các hình thái vỡ tử cung

Gồm vỡ tử cung trong thai kỳ và trong chuyển dạ. Trên lâm sàng, tình trạng này bao gồm:

• Vỡ hoàn toàn: Tử cung bị vỡ toàn bộ các lớp niêm mạc, cơ tử cung và phúc mạc, làm buồng tử cung thông với ổ bụng. Thai nhi và rau thai bị đẩy vào trong ổ bụng.
• Vỡ dưới phúc mạc: Tử cung bị tổn thương ở lớp niêm mạc và cơ tử cung, nhưng lớp phúc mạc còn nguyên vẹn. Trường hợp này thai nhi và bánh rau vẫn còn nằm trong buồng tử cung.
• Vỡ phức tạp: Tương tự như vỡ tử cung hoàn toàn nhưng kèm theo tổn thương ở các cơ quan lân cận như mạch máu, bàng quang, trực tràng, niệu quản…
• Vỡ tử cung ở mẹ bầu có sẹo mổ cũ: Vết mổ cũ bị nứt một phần, chảy máu ít. Thông thường chỉ chẩn đoán khi có mổ lấy thai hoặc khi soát buồng tử cung sau sinh ngả âm đạo.

2. Yếu tố nguy cơ vỡ tử cung

Các yếu tố nguy cơ vỡ tử cung có thể từ mẹ bầu, từ thai nhi hay từ cuộc sinh.

Nguy cơ từ mẹ bầu

• Bất tương xứng khung chậu – thai: Khung chậu không rộng rãi, không tương xứng với cân nặng của thai, có khối u xơ, u buồng trứng nghi ngờ là khối u tiền đạo
• Có sẹo mổ cũ trên tử cung như: mổ lấy thai, mổ bóc nhân xơ, mổ khâu vỡ tử cung, sẹo mổ dọc thân tử cung
• Dị dạng tử cung như: tử cung một sừng, tử cung hai sừng, tử cung đôi.
• Mang thai và sinh nở nhiều lần, tiền sử sinh song thai, đa thai.
• Có thai sớm sau sinh mổ
• Nạo hút, phá thai nhiều lần
• Mẹ bầu bị chấn thương mạnh ở vùng bụng.

Nguy cơ từ thai nhi

• Thai nhi to bất cân xứng giữa thai nhi và khung chậu
• Thai não úng thủy to hoặc dính nhau
• Ngôi thai bất thường như ngôi mông, ngôi ngang; kiểu thế bất thường.

Nguy cơ từ cuộc sinh

• Thực hiện các thủ thuật khi chưa đủ điều kiện hoặc thao tác kỹ thuật chưa phù hợp;
• Cuộc sinh kéo dài có bất thường của sự lọt xuống của thai khó khăn, khung chậu không rộng rãi.
• Cơn co tử cung bất thường, nhất là trong trường hợp có sử dụng thuốc tăng co.

3. Chẩn đoán và điều trị vỡ tử cung

Triệu chứng của vỡ tử cung rất thay đổi. Đối với tử cung không có sẹo cũ có thể diễn tiến qua hai giai đoạn:

- Dọa vỡ tử cung:

• Thai phụ bồn chồn, lo lắng, thở nhanh, kích thích và nhịp tim nhanh.
• Cơn co cường tính (tăng cả tần số và cường độ nhưng trương lực cơ bản vẫn bình thường )
• Tử cung có hình dạng quả bầu: đoạn dưới tử cung kéo dài tới rốn, giữa phần thân và đoạn dưới tử cung có vòng thắt( dấu hiệu vòng Bandl) có thể quan sát trên thành bụng. Hai dây chằng tròn ở hai bên của tử cung căng như sợi dây đàn ( dấu hiệu Frommel) có thể sờ được qua thành bụng.
• Tim thai bị suy
• Khám âm đạo: có thể ghi nhận tình trạng bất xứng đầu chậu, có thể có huyết âm đạo đỏ tươi, đóng cục lượng nhiều hoặc ít. Đôi khi không có xuất huyết âm đạo.

- Vỡ tử cung

• Triệu chứng điển hình của vỡ tử cung là đau bụng dữ dội, đột ngột có một cơn đau chói sau đó cơn đau sẽ lan tỏa… làm cho bệnh nhân lịm dần và có thể ra máu âm đạo đỏ tươi (ít hoặc nhiều)
• Triệu chứng của shock mất máu
• Tử cung không còn cơn co
• Triệu chứng suy thai thường thấy hoặc thai chết
• Có thể sờ thấy các phần của thai nhi qua thành bụng
• Khám âm đạo có thể không sờ thấy ngôi thai, huyết âm đạo nhiều, đỏ tươi, đóng cục

Khi nghi ngờ vỡ tử cung cần tiến hành phẫu thuật ngay tức thì. Trong hầu hết các trường hợp phẫu thuật cắt tử cung hoàn toàn là phương pháp được lựa chọn mặc dù phẫu thuật bảo tồn tử cung luôn luôn được xem xét trong những trường hợp bệnh nhân trẻ tuổi, chưa đủ con.

4. Vỡ tử cung nguy hiểm như thế nào?

Vỡ tử cung nếu không được phát hiện sớm và can thiệp xử trí kịp thời sẽ đe dọa tính mạng cả mẹ bầu lẫn thai nhi.

Ở mẹ bầu, tình trạng này làm mất máu, có thể gây ra tình trạng sốc do mất máu. 

Bên cạnh đe dọa tính mạng mẹ bầu, vỡ tử cung còn đe dọa sự sống của thai nhi. Thống kê cho thấy, 6,2% trường hợp tử vong chu sinh có liên quan đến vỡ tử cung.

Nguy cơ mẹ bầu bị cắt tử cung cũng rất cao khi rơi vào trường hợp tử cung bị vỡ hoàn toàn hay phức tạp.

Ngoài ra, khi đã vỡ tử cung, dễ xảy ra nguy cơ bị tổn thương bàng quang, trực tràng, các mạch máu hạ vị, niệu quản trong quá trình mổ cấp cứu xử trí.

5. Điều trị vỡ tử cung như thế nào?

Tất cả các trường hợp dọa vỡ tử cung hay vỡ tử cung cần mổ lấy thai cấp cứu tối khẩn, vừa hồi sức vừa mổ. Tiến hành hồi sức cho mẹ bầu bằng cách bồi hoàn thể tích tuần hoàn: bù lại khối lượng máu bị mất, truyền dịch trước, trong và sau phẫu thuật.

Trong quá trình mổ, tùy theo tình trạng sức khỏe của mẹ bầu, vết vỡ tử cung đơn giản hay phức tạp, cũng như tương lai mang thai và sinh nở của mẹ bầu mà bác sĩ có chỉ định bảo tồn hoặc cắt tử cung.

• Khâu bảo tồn tử cung: Tuổi mẹ bầu còn trẻ, còn nguyện vọng mang thai và sinh nở trong tương lai, tử cung bị vỡ không phức tạp, không bị nhiễm khuẩn tử cung.
• Cắt tử cung: Khi mẹ bầu lớn tuổi, đã sinh nở nhiều lần, đã đủ số con mong muốn, không còn nguyện vọng mang thai và sinh nở trong tương lai, có tình trạng nhiễm khuẩn nhiều, hoặc vết vỡ tử cung phức tạp, cần cắt tử cung để cầm máu và có nhiều cơ hội phục hồi tốt sức khoẻ cho mẹ bầu.

Khi vết vỡ tử cung phức tạp, cần kiểm tra các cơ quan lân cận như bàng quang, niệu quản 2 bên, ruột… có bị tổn thương không. Nếu các cơ quan lân cận bị tổn thương, sẽ tuỳ tình trạng mà xử trí theo đúng chuyên khoa. Sau phẫu thuật, mẹ bầu được chỉ định dùng kháng sinh liều cao và chăm sóc hậu phẫu sát sao.

Phòng khám sản phụ khoa 43 Nguyễn Khang – Cầu Giấy hay còn được gọi là phòng khám bác sĩ Vĩ với tiền thân là phòng khám 89B dốc phụ sản Hà Nội và phòng khám 36 Trung Hòa là địa chỉ khám lớn và uy tín nhất Hà Nội. Với bề dày hoạt động trên 15 năm cùng đội ngũ y bác sĩ giỏi; giàu kinh nghiệm đến từ các viện sản lớn như bệnh viện Phụ sản Trung Ương; bệnh viện Phụ sản Hà Nội… sẽ theo dõi và khảo sát thai kỳ; để các thai phụ có thể yên tâm chào đón những thiên thần khỏe mạnh. Để đặt lịch tới phòng khám 43 Nguyễn Khang quý khách có thể truy cập TẠI ĐÂY hoặc liên hệ zalo: 0342318318 để được hướng dẫn.