Đa ối khi mang thai-cần làm gì để mẹ tròn con vuông

Đa ối là một tình trạng có thể gặp trong khoảng 1-4% tổng số thai kỳ, khi lượng nước ối của bào thai vượt quá mức bình thường. Đa ối có thể xảy ra ở 3 tháng giữa và 3 tháng cuối thai kỳ. Tình trạng này làm tăng tỉ lệ bệnh tật và tử vong cho thai nhi và trẻ sơ sinh.

1. Nguyên nhân gây đa ối khi mang thai

Nước ối là sản phẩm thải từ thận của thai nhi. Chất lỏng vào và ra khỏi phổi và dạ dày của em bé theo một chu kỳ tái tạo liên tục và khép kín. Sau khi chất lỏng vào và qua đường tiêu hóa, nó được thận bài tiết ra ngoài để rồi lại tiếp tục tái chế và lặp lại chu kỳ. Với cơ chế này, lượng nước ối luôn được duy trì, không quá ít hay quá nhiều trong quá trình mang thai của mẹ. Trường hợp lượng nước ối ở mức cao và không tự điều chỉnh được, cả mẹ và bé sẽ đều gặp phải 1 số vấn đề nghiêm trọng.Trên thực tế, khoảng 2/3 trường hợp đa ối không tìm ra nguyên nhân. Các nguyên nhân gây đa ối có thể do:

• Mẹ bị đái tháo đường thai kỳ.

• Các bất thường về giải phẫu bào thai hoặc phù thai.
• Rối loạn về di truyền (thường gặp như hội chứng Down, Edward, Patau)
• Song thai hoặc đa thai, hội chứng truyền máu song thai.
• Thiếu máu bào thai.
• Bất tương hợp yếu tố Rhesus.
• Nhiễm trùng bào thai (Rubella, Toxoplasma, CMV, giang mai, parvovirus)
• Mẹ bị rối loạn chuyển hóa (như tăng calci máu)
• Một số bệnh lý hiếm gặp khác (như mẹ bầu mắc chứng loạn tăng trương lực cơ, hội chứng Bartter, Dandy Walker)

Trong đa số trường hợp, đa ối nhẹ thường không có nguyên nhân. Nguyên nhân thường được tìm thấy ở những trường hợp đa ối mức độ từ trung bình đến nặng.

2. Triệu chứng của đa ối

Trên lâm sàng có thể gặp 2 hình thái đó là đa ối cấp và đa ối mạn. Tuy nhiên, đa ối cấp ít gặp hơn.

- Đa ối cấp

Đa ối cấp thường xảy ra vào tuần thứ 16-20 của thai kỳ, thường gây chuyển dạ trước tuần thứ 28 hoặc do các triệu chứng quá trầm trọng nên phải đình chỉ thai nghén.

Những triệu chứng chủ yếu gây ra do nước ối phát triển nhanh làm tử cung to nhanh, chèn ép vào cơ hoành gây khó thở. Hình ảnh nhìn thấy phụ thuộc vào mức độ của đa ối và mức độ nhanh chóng của giai đoạn khởi bệnh:

• Bụng to nhanh và căng cứng.
• Tử cung căng cứng và ấn đau.
• Không sờ được các phần thai nhi, khám kỹ có thể có dấu hiệu cục đá nổi.
• Tim thai khó nghe.
• Thăm khám âm đạo thấy đoạn dưới căng phồng, cổ tử cung hé mở, đầu ối căng.
• Mẹ phù và giãn tĩnh mạch, đặc biệt là chi dưới do tĩnh mạch chủ dưới bị chèn ép.
• Tình trạng khó thở ở các bà mẹ và tiếp theo có thể xảy ra suy hô hấp.

Dị dạng cấu trúc thai nhi cần được loại bằng siêu âm trong tình huống này vì đa ối cấp tính có thể kèm theo dị dạng thai nhi như tắc nghẽn thực quản hoặc đoạn cao của ống tiêu hóa, quái thai vô sọ, tật nứt cột sống (spina bifida)...

- Đa ối mãn

Đa ối mãn chiếm 95% các trường hợp đa ối và thường xảy ra vào những tháng cuối của thai kỳ. Bệnh tiến triển chậm nên bệnh nhân dễ thích nghi với các triệu chứng hơn. Bệnh nhân không đau nhiều và không khó thở nhiều như trong đa ối cấp.

Trong ba tháng cuối, mẹ sẽ cảm thấy nặng bụng, bụng căng, khó thở, tim đập nhanh. Các triệu chứng thường phát triển từ từ. Nước ối tăng dần đến một lượng lớn làm tử cung căng to gây khó thở, mệt mỏi.

Bác sĩ khám sẽ thấy:

• Tử cung lớn hơn so với tuổi thai
• Có dấu hiệu sóng vỗ
• Sờ nắn khó thấy các cực của thai nhi và có dấu hiệu cục đá nổi.
• Thăm âm đạo thấy đoạn dưới căng phồng

3. Đa ối có phát hiện được trên siêu âm không?

Siêu âm là phương pháp quan trọng nhất trong chẩn đoán đa ối, nó cho phép đánh giá trực tiếp thể tích nước ối thông qua đo “chỉ số ối” (AFI) hoặc đo “xoang ối sâu nhất” (SDP). Đa ối được xác định khi SDP lớn hơn 8 cm hoặc AFI lớn hơn 24 cm. Các chỉ số này cũng giúp phân loại các mức độ đa ối nhẹ, trung bình hoặc nặng.

Bên cạnh đó, siêu âm còn được dùng để đánh giá các chỉ số kích thước của thai cũng như khảo sát hình thái giải phẫu bào thai nhằm gợi ý một số nguyên nhân gây đa ối.

4. Đa ối ảnh hưởng như thế nào đến thai kỳ?

Đa ối có thể dẫn đến một số hậu quả như:

• Chuyển dạ sinh non hoặc vỡ ối non.
• Sa dây rốn.
• Nhau bong non.
• Các bất thường về ngôi thai.
• Tăng tỉ lệ mổ lấy thai.
• Băng huyết sau sinh do tử cung gò kém.
• Mẹ có thể khó thở, đau lưng bởi lượng nước ối quá nhiều.

5. Điều trị và phòng ngừa bị đa ối

- Điều trị

Mục tiêu của việc điều trị là ngăn ngừa các biến chứng có thể xảy ra với thai nhi và giảm các triệu chứng của mẹ do lượng nước ối nhiều quá mức. Thuốc hỗ trợ phổi có thể được sử dụng để bảo vệ em bé nếu bạn có nguy cơ sinh non trước 34 tuần.

Phần lớn trường hợp đa ối nhẹ chỉ cần điều trị theo dõi. Một số trường hợp nặng, sản phụ cần được can thiệp để giảm lượng nước ối dư thừa. Thủ thuật chọc ối có thể cần thiết để rút bớt lượng ối dư thừa ra ngoài. Bên cạnh đó, quan trọng nhất là phải kiểm soát nguyên nhân gây đa ối. Ví dụ như ổn định đường huyết trong trường hợp có đái tháo đường thai kỳ.

Tiên lượng của một thai kỳ có đa ối tùy thuộc vào nguyên nhân bên dưới cũng như mức độ nghiêm trọng của bệnh. Đa số các trường hợp đa ối nhẹ và vô căn có tiên lượng tốt.

- Phòng ngừa

• Ăn uống đầy đủ dinh dưỡng, uống nước vừa đủ và giảm lượng muối trong khẩu phần ăn.
• Khám thai định kỳ đều đặn, làm các xét nghiệm sàng lọc trước khi sinh theo chỉ định của bác sĩ.
• Khi có dấu hiệu đa ối, bác sĩ sẽ theo dõi sát, làm các xét nghiệm cần thiết để tìm nguyên nhân và điều trị. Vì thế mẹ cần tuân thủ theo những chỉ định của bác sĩ.

Đa ối khi mang thai có thể gây ra những nguy hiểm cho cả hai mẹ con không chỉ trong thai kỳ mà còn cả trong quá trình chuyển dạ cũng như chăm sóc trẻ sau này. Vì vậy, việc khám thai định kỳ hay làm các xét nghiệm sàng lọc trước khi sinh là nhằm phát hiện các dị tật có nguy cơ gây nên đa ối. Vì thế đừng bỏ quên các buổi khám thai định kỳ các mẹ nhé! Hãy đến với phòng khám sản phụ khoa 43 Nguyễn Khang để được tư vấn sức khỏe sinh sản, quản lí thai tốt nhất. Để đặt lịch tới phòng khám 43 Nguyễn Khang quý khách có thể truy cập TẠI ĐÂY hoặc liên hệ zalo: 0342318318 để được hướng dẫn