Nhiễm trùng cytomegalo virus và phương pháp chẩn đoán

1. Virus Cytomegalo (CMV) là gì?

Virus Cytomegalo (CMV) là loại virus thuộc nhóm Herpes, tên gọi từ tế bào bị nhiễm virus phồng to lên. Đây là tác nhân có thể gây nhiều bệnh cho mọi nhóm tuổi, từ những bất thường bẩm sinh đến các rối loạn bệnh lý, đặc biệt ở người suy giảm miễn dịch.

2. Triệu chứng nhiễm trùng cytomegalo virus

Trẻ sơ sinh nếu bị nhiễm CMV bẩm sinh (từ trong bụng mẹ), trẻ bị nhiễm CMV trong sinh hoặc sau sinh do bú sữa mẹ hoặc hệ miễn dịch kém thường có nhiều nguy cơ tiến triển các triệu chứng hơn những người khỏe mạnh.

Triệu chứng nhiễm cytomegalo virus (CMV) ở trẻ em

Phụ nữ nhiễm CMV khi mang thai có thể truyền virus sang con. Nếu là nhiễm CMV nguyên phát thì nguy cơ truyền sang con cao hơn là nhiễm CMV tái phát. Quá trình lây nhiễm thường diễn ra trong khoảng 3 tháng đầu thai kỳ.

Nhiễm CMV chu sinh

– Trẻ sơ sinh có thể bị nhiễm CMV trong lúc sinh khi ngang qua âm đạo hoặc nhiễm sau sinh khi bú sữa mẹ hay do tiếp xúc với các dịch tiết khác của mẹ. 40 – 60 % trẻ sơ sinh bú mẹ hơn một tháng mà mẹ có huyết thanh dương tính với CMV sẽ bị lây nhiễm.

– Đa số các trẻ này đều không có triệu chứng, một số trẻ có thể có triệu chứng viêm phổi kẽ kéo dài. Một số triệu chứng khác hay gặp như cân nặng lúc sinh thấp, viêm hạch, nổi mẩn, viêm gan, tế bào lympho tăng và thiếu máu.

– CMV có khả năng được thải không liên tục từ hầu họng và nước tiểu trong nhiều tháng, thậm chí nhiều năm.

Nhiễm CMV bẩm sinh

– Trẻ nhiễm virus trong thời kỳ thai nghén gây bệnh thể vùi tế bào khổng lồ. Tế bào khổng lồ được tạo thành gọi là Cytomegalo, có nhiều nhân nổi bật, nhiều thể vùi trong nhân. Nhiều cơ quan cũng bị nhiễm dẫn đến bất thường bẩm sinh.

– Hầu như chỉ những thai nhi có mẹ bị nhiễm CMV lần đầu trong khi mang thai mới có triệu chứng lâm sàng.

– Thai nhi có nhiều dạng biểu hiện lâm sàng từ không có triệu chứng đến thể nặng và lan rộng toàn thân. Một số triệu chứng như đốm mảng xuất huyết, gan, lách to, vàng da (60-80%), teo não và đầu nhỏ, nhu mô não bị vôi hóa, chậm phát triển trong tử cung (30-50%), thoát vị bẹn và viêm võng mạc ít thấy hơn.

Triệu chứng nhiễm cytomegalo virus (CMV) ở người khỏe mạnh

Đa số những người khỏe mạnh nhiễm CMV thường ít có biểu hiện cụ thể. Các triệu chứng thường tương tự như nhiễm trùng, gồm: sốt, đau nhức cơ thể, mệt mỏi.

Triệu chứng nhiễm trùng cytomegalovirus ở người suy giảm miễn dịch

Những người suy giảm miễn dịch bị nhiễm CMV thường có biểu hiện giống như một loại bệnh truyền nhiễm. Virus này cũng có thể tấn công các cơ quan khác trong cơ thể. Triệu chứng cụ thể bao gồm:

• • • Sốt;
    • Tiêu chảy;
    • Loét ống tiêu hóa;
    • Viêm phổi;
    • Viêm gan;
    • Viêm não;
    • Suy giảm thị lực, thậm chí là mù lòa;
    • Thay đổi hành vi;
    • Co giật;
    • Ngất.

3. Xét nghiệm chẩn đoán cytomegalo virus (CMV) 

Xét nghiệm CMV với bệnh nhân nghi nhiễm

Các bệnh nhân nghi nhiễm CMV thường là trẻ nhỏ, phụ nữ có thai. Khi hệ miễn dịch của cơ thể suy yếu, các virus cytomegalo có điều kiện thích hợp để tái hoạt động, gây nhiễm trùng và nhiều biến chứng nguy hiểm.

Xét nghiệm CMV bằng phương pháp miễn dịch tự động, phương pháp PCR. Nếu có các triệu chứng nghi nhiễm CMV thì bệnh nhân cần tới bệnh viện để xét nghiệm CMV, xác định mình có thực sự mắc bệnh không.

Các bệnh nhân suy giảm miễn dịch có triệu chứng như cúm hay bệnh bạch cầu đơn nhân, dấu hiệu nhận biết gồm:

• • • Người yếu, mệt mỏi;
    • Nhức đầu;
    • Sốt;
    • Sưng hạch bạch huyết;
    • Đau nhức cơ;
    • Đau họng;
    • Viêm phổi, viêm gan…

Xét nghiệm CMV với phụ nữ mang thai

Phụ nữ mang thai nhiễm CMV hoặc đã có sẵn CMV trong người và đang trong giai đoạn hoạt động có thể gây nhiễm CMV bẩm sinh cho trẻ. Trẻ bị nhiễm CMV bẩm sinh có thể bị mất thính giác, chậm phát triển trí tuệ, bại não, não úng thủy, thậm chí là tử vong. Do đó, xét nghiệm CMV là rất cần thiết với phụ nữ mang thai.

Nếu phát hiện virus CMV trong 3 tháng đầu của thai kỳ, bác sĩ có thể chỉ định chọc dịch ối để xét nghiệm xem thai nhi có nhiễm virus không, từ đó có những phương án xử lý kịp thời.

Xét nghiệm với trẻ sơ sinh

Nếu nghi ngờ em bé bị nhiễm CMV bẩm sinh thì cần cho bé xét nghiệm CMV trong vòng 3 tuần đầu sau sinh. Xét nghiệm cần được thực hiện càng sớm càng tốt để xác định xem em bé nhiễm virus từ trong bụng mẹ hay từ môi trường bên ngoài.