Tại sao mẹ bầu cần xét nghiệm nhóm máu Rh

Sự không tương thích Rh xảy ra khi bà mẹ mang thai có nhóm máu Rh âm tiếp xúc với máu Rh dương từ thai nhi, dẫn đến sự phát triển của kháng thể Rh trong cơ thể người mẹ. Điều này khiến thai nhi bị thiếu máu, có thể dẫn đến bệnh tan máu của trẻ sơ sinh. Trong trường hợp nghiêm trọng, có thể dẫn đến tử vong. Do đó, mọi sản phụ đều cần xét nghiệm Rh khi mang bầu.

1. Nhóm máu Rh là gì?

Ngoài hệ thống nhóm máu ABO, nhóm máu còn được phân loại theo nhóm Rh hay còn gọi là yếu tố rhesus . Hệ thống nhóm máu Rh ở người bao gồm gần 50 loại kháng nguyên trên bề mặt của tế bào hồng cầu, trong đó 5 loại kháng nguyên quan trọng là D, C, c, E, e.

Kháng nguyên loại D được xem là quan trọng nhất trong máu hệ nhóm máu Rh vì nó có tính sinh miễn dịch cao nhất. Tại Việt Nam, Rh dương là nhóm máu phổ biến nhất. Người mang nhóm máu Rh âm chiếm tỷ lệ rất thấp, thường sẽ nằm trong khoảng 0.04%- 0.07%

Có nhóm máu Rh âm không phải là bệnh và thường không ảnh hưởng đến sức khỏe của bạn. Tuy nhiên, nó có thể ảnh hưởng đến thai kỳ của sản phụ và thai nhi, ví dụ mẹ mang Rh âm tính nhưng thai nhi lại mang Rh dương tính thì trong quá trình mang thai, thai phụ cần được theo dõi và chăm sóc đặc biệt do mẹ và thai nhi không tương thích Rh. Thai nhi có thể thừa hưởng yếu tố Rh từ bố hoặc mẹ.

2. Vì sao cần xét nghiệm Rh mang thai?

Khi mang thai, các vấn đề có thể xảy ra nếu sản phụ Rh(-) và thai nhi mang Rh(+). Thông thường, máu sản phụ không hòa lẫn với máu của thai nhi trong quá trình mang thai. Tuy nhiên, một lượng nhỏ máu của em bé có thể tiếp xúc với máu của sản phụ trong khi sinh hoặc nếu mẹ bị chảy máu hoặc chấn thương bụng khi mang thai. Nếu sản phụ Rh(-) và thai nhi Rh(+), cơ thể của sản phụ có thể tạo ra các protein gọi là kháng thể Rh sau khi tiếp xúc với các tế bào hồng cầu của thai nhi.

Các kháng thể được tạo ra không phải là vấn đề nguy hiểm trong lần mang thai đầu tiên. Mối quan tâm lớn hơn là với lần mang thai tiếp theo. Nếu thai nhi tiếp theo mang Rh(+) thì các kháng thể Rh này có thể đi qua nhau thai và phá huỷ các tế bào hồng cầu của thai nhi.

Do đó, sản phụ mang Rh(-) được khuyến cáo nên thực hiện một số xét nghiệm máu khác như xét nghiệm sàng lọc kháng thể trong ba tháng đầu của thai kỳ, trong tuần thứ 28 của thai kỳ và khi sinh. Xét nghiệm được sử dụng để phát hiện kháng thể chống lại máu Rh(+). Nếu sản phụ chưa bắt đầu sản xuất kháng thể Rh, có thể sản phụ sẽ cần tiêm globulin miễn dịch Rh. Globulin miễn dịch ngăn cơ thể sản xuất kháng thể Rh trong thai kỳ. Nếu em bé sinh ra mang nhóm máu Rh(-) thì không cần điều trị bổ sung; còn em bé sinh ra là Rh(+), sản phụ sẽ cần một mũi tiêm khác ngay sau khi sinh.

Nếu sản phụ Rh(-) và thai nhi có thể là Rh(+)

Bác sĩ có thể khuyên nên tiêm globulin miễn dịch Rh trong các tình huống máu của sản phụ có thể tiếp xúc với máu thai nhi, bao gồm:

• • Sẩy thai
  • Phá thai
  • Cắt bỏ thai trứng (molar pregnancy), đây là khối u không ung thư (lành tính) phát triển trong tử cung
  • Mang thai ngoài tử cung – Khi trứng được thụ tinh và làm tổ bên ngoài tử cung; thường là trong ống dẫn trứng
  • Lấy mẫu để sinh thiết gai nhau
  • Chọc dò nước ối – Xét nghiệm tiền sản trong đó mẫu chất lỏng bao quanh và bảo vệ em bé trong tử cung (nước ối) được lấy ra để xét nghiệm hoặc điều trị
• 
  • Thử nghiệm di truyền trước sinh (tên tiếng Anh là Cordocentesis); còn gọi là lấy mẫu xét nghiệm máu qua da tại vùng dây rốn (PUBS). Máu được lấy từ tĩnh mạch trong dây rốn để tiến hành kiểm tra các bất thường về nhiễm sắc thể. Bác sĩ thường thực hiện xét nghiệm này khi thai nhi được 18 tuần tuổi. Xét nghiệm này có nguy cơ sảy thai cao hơn xét nghiệm chọc ối hay sinh thiết gai nhau. Nói chung, xét nghiệm này chỉ được thực hiện khi kết quả của các xét nghiệm khác không rõ ràng
  • Chảy máu khi mang thai
  • Chấn thương bụng khi mang thai
  • Bác sĩ hoặc hộ sinh thực hiện xoay tư thế của thai nhi bằng thủ công trước khi chuyển dạ
  • Trong quá trình sinh con bị chảy máu và có sự tiếp xúc giữa máu của mẹ và trẻ

Nếu xét nghiệm sàng lọc kháng thể cho thấy sản phụ đã sản xuất kháng thể thì việc tiêm globulin miễn dịch Rh sẽ không có hiệu quả.

3. Cần làm gì để phòng tránh tai biến do bất đồng nhóm máu Rh

Đối với các mẹ lần đầu mang thai nên thực hiện xét nghiệm nhóm máu để phân loại Rh(-) hay Rh(+).

Nếu sản phụ có nhóm máu Rh(+) thì không cần thực hiện điều trị. Tuy nhiên, nếu sản phụ nhóm máu Rh(-) mà thai nhi Rh(+) thì có khả năng cơ thể sản phụ sẽ tạo ra kháng gây hại cho lần mang thai tiếp theo. Nếu sản phụ có bị chảy máu âm đạo bất kỳ thời điểm nào trong thai kỳ; hãy đi khám chuyên khoa sản ngay lập tức.

Để được xét nghiệm máu sàng lọc sớm bất đồng nhóm máu bạn có thể liên hệ tới Phòng khám sản phụ khoa 43 Nguyễn Khang qua website: DK.SAN43NGUYENKHANG.VN hoặc liên hệ Zalo: 0342.318.318 để được hướng dẫn.