Tổng hợp những thắc mắc của sản phụ sau sinh (phần 2)

Những vấn đề sau sinh thường là nỗi băn khoăn lớn đối với các sản phụ. Không chỉ là vấn đề của riêng bản thân sản phụ mà còn là những vấn đề thường gặp đối với em bé. Dưới đây là tổng hợp những thắc mắc của sản phụ sau sinh.

1. Thắc mắc sau sinh: Tôi thấy con tôi đi tiêu nhiêu phân lỏng? như vậy có bất thường không?

Thông thường từ 6-12 giờ sau khi sinh trẻ sẽ đi phân su màu xanh đậm, nhưng trẻ sinh non có thể sẽ muộn hơn.  Phân su màu xanh đậm này thường duy trì 2-3 ngày sau sinh. Về sau, phân su sẽ từ từ đổi màu nhạt dần sang vàng.

Trẻ sơ sinh bú mẹ thường xuyên sẽ đi tiêu 5-6 lần/ ngày. Phân sẽ nhão lỏng hoặc hơi sệt, có màu vàng hoa cà hoa cải, phân không có mùi đáng kể và không có bọt.

2. Con tôi thường thức ban đêm, ngủ vào ban ngày, vậy bé có gì bất thường không?

Giấc ngủ của trẻ sơ sinh là điều rất được các mẹ quan tâm, vì nó có ảnh hưởng trực tiếp đến sức khỏe của trẻ. Trẻ sơ sinh thay đổi môi trường  từ trong bụng mẹ ra môi trường tự nhiên bên ngoài, đồng thời trẻ cũng chưa phân biệt được ngày và đêm, nên có những trẻ sẽ ngủ nhiều vào ban ngày và thức giấc nhiều hơn vào ban đêm.

Trẻ sơ sinh gần như ngủ suốt ngày đêm, chỉ thức dậy để bú (khoảng 2 đến 3 giờ bú một lần). Thông thường, không cần phải đánh thức trẻ sơ sinh dậy để cho bú, nhưng cũng không nên để bé ngủ quá lâu >3 giờ mà không cho bú.

3. Tại sao con tôi  bị vàng da? Vàng da có nguy hiểm không? Làm thế nào để phát hiện vàng da?

Tại sao con tôi bị vàng da?

Phần lớn trẻ sơ sinh có biểu hiện vàng da trong vòng 1 tuần sau khi ra đời (20-30% trẻ đủ tháng và 80% ở trẻ non tháng). Đây là hiện tượng sinh lý bình thường, xảy ra do các hồng cầu của thai nhi bị phá hủy để được thay thế bằng hồng cầu trưởng thành. Khi hồng cầu bị vỡ, một lượng lớn bilirubin, một chất có sắc tố màu vàng, được phóng thích vào máu, làm cho trẻ bị vàng da.

Vàng da sơ sinh có nguy hiểm không?

Đa số các trường hợp vàng da ở trẻ sơ sinh đều nhẹ và tự khỏi sau 7-10 ngày, khi chất bilirubin được đào thải hết qua phân và nước tiểu. Tuy nhiên, có một số trường hợp vàng da nặng do chất bilirubin tăng quá cao và thấm vào não (y học gọi là vàng da nhân). Tình trạng này rất nguy hiểm, có thể làm cho trẻ bị hôn mê, co giật, dẫn đến tử vong hoặc di chứng tâm thần vận động vĩnh viễn.

Làm thế nào để phát hiện vàng da?

Chứng vàng da rất dễ nhận biết bằng mắt thường ở nơi có đủ ánh sáng. Vì vậy, hằng ngày, các bà mẹ cần quan sát màu da toàn thân của trẻ ở nơi sáng. Trong trường hợp khó nhận biết (da trẻ đỏ hồng hoặc đen), nên ấn nhẹ ngón tay cái lên da trẻ trong vài giây, sau đó buông ra; nếu trẻ bị vàng da, nơi ấn ngón tay sẽ có màu vàng rõ rệt.

Khi trẻ có biểu hiện nghi là vàng da, cần đưa đến bác sĩ để kiểm tra.

4. Thắc mắc sau sinh: Làm sao để biết là vàng da sinh lý ở trẻ sơ sinh?

Ở trẻ đủ tháng, bình thường thì vàng da được coi là sinh lý khi có đủ các tiêu chuẩn sau:

• • • Xuất hiện sau 24 giờ tuổi.
    • Hết trong vòng 1 tuần với trẻ đủ tháng và 2 tuần đối với trẻ non tháng.
    • Mức độ vàng da nhẹ (chỉ vàng da vùng mặt, cổ, ngực và vùng bụng phía trên rốn).
    • Vàng da đơn thuần, không kết hợp các triệu chứng bất thường khác (thiếu máu, gan lách to, bỏ bú, lừ đừ…)

Vàng da được coi là bệnh lý khi có bất thường từ một trong số các tiêu chuẩn trên, cần phải đưa ngay trẻ đi khám bác sĩ chuyên khoa Nhi để được chẩn đoán và điều trị càng sớm càng tốt để tránh xảy ra biến chứng nhiễm độc thần kinh.

5.Thắc mắc sau sinh: Phương pháp chiếu đèn có an toàn không?

Đối với các trẻ đủ tháng bình thường, bú tốt mà chỉ bị vàng da sinh lý mức độ nhẹ hoặc trung bình thì có thể được chiếu đèn tại phòng riêng của mẹ tại Khoa đang điều trị, dưới sự theo dõi của cả bác sĩ, nữ hộ sinh lẫn các thành viên trong gia đình.

Lợi ích của chương trình này là:

• • • Không phải cách ly mẹ con.
    • Chiếu đèn sớm nên khi trẻ xuất viện thì đại đa số trẻ không còn nguy cơ vàng da nặng.
    • Có thể tận dụng nguồn sữa mẹ tối đa, tránh mất sữa mẹ do trẻ phải xa mẹ.
    • Gia đình được trực tiếp chăm sóc và theo dõi trẻ, tạo tâm lý yên tâm, tránh lo lắng cho mẹ và gia đình.
    • Giảm bớt tình trạng quá tải tại khoa sơ sinh.
    • Giảm nguy cơ bị nhiễm trùng bệnh viện.

 6. Thắc mắc sau sinh: Chăm sóc vú khi cho trẻ bú sữa mẹ

Trước và sau mỗi lần cho trẻ bú, cần sử dụng nước ấm cùng khăn mềm lau nhẹ nhàng bầu vú và núm vú.

Cho trẻ bú đúng cách, bú đều hai bên vú. Nếu sữa nhiều mà trẻ bú ít, bạn nhớ nhẹ nhàng vắt cạn lượng sữa thừa để tránh tình trạng ứ đọng sữa gây viêm tắc tuyến sữa. Không nên cho trẻ vừa ngủ vừa ngậm vú. Khi trẻ vừa bú vừa ngủ thường nhay, cắn vào núm vú, có thể gây tổn thương dẫn đến viêm nhiễm núm vú.

Sau khi sinh, ngực của bà mẹ thường căng, to và chảy xệ, do đó cần mặc áo ngực vừa vặn, phù hợp với kích cỡ ngực, không nên mặc áo ngực có gọng kim loại để dòng sữa được lưu thông dễ dàng và tránh tổn thương vú do cọ xát.

Nếu bà mẹ có sốt và vú có các biểu hiện sưng, nóng, đỏ, đau; nứt núm vú,… bà mẹ đến ngay cơ sở y tế chuyên khoa để các bác sĩ hướng dẫn cách chăm sóc và điều trị nếu có viêm nhiễm.

7. Một số điểm các mẹ cần lưu ý khi theo dõi trẻ bú mẹ:

Trong những ngày đầu sau sinh, trẻ sơ sinh phải dần thích nghi với môi trường bên ngoài; phản xạ thở, bú, nuốt của trẻ chưa hoàn chỉnh; dạ dày trẻ sơ sinh nằm ngang, và dung tích dạ dày rất nhỏ (ngày 1: 5-7ml; ngày 3: 22 – 27ml; ngày 10: 60- 80 ml) ; các mẹ cho trẻ bú mẹ cần lưu ý:

• • • Không cho trẻ uống nước đường, nước cam thảo; vì dễ làm cho trẻ ói, ọc, sặc.
    • Khuyến khích các mẹ ngồi cho con bú, nhằm giúp trẻ ngậm bắt vú đúng và mẹ dễ quan sát trẻ.
    • Sau khi cho trẻ bú, mẹ bế trẻ đầu cao, vỗ nhẹ vào lưng (vùng giữa hai xương bả vai); giúp cho trẻ ợ hơi trước khi đặt trẻ nằm.
    • Đặt trẻ nằm tư thế đầu nghiêng sang một bên. Nếu có ọc sữa sẽ dễ chảy ra ngoài, tránh sữa chảy vào mũi gây sặc sữa.
    • Phòng nuôi trẻ phải để đèn đủ sáng, nhằm thuận tiện cho việc chăm sóc và theo dõi trẻ (thay tã, cho bú, theo dõi trẻ sau bú…)

8. Thắc mắc sau sinh: Cách bảo quản sữa mẹ

Sữa mẹ vắt ra, cho ngay vào lọ chứa có nắp đậy hoặc túi bảo quản chuyên dụng. Ghi ngày vắt sữa và bảo quản ngay vào tủ lạnh.

Mỗi túi/ lọ chứa sữa chỉ chứa vừa lượng sữa cho mỗi lần bú; tránh lãng phí sữa và đảm bảo vệ sinh, khi rã đông thuận tiện hơn.

Không đổ sữa đầy túi/ lọ chứa sữa (để lại một khoảng trống nhỏ). Vì khi sữa đông sẽ tăng thể tích, có thể gây vỡ túi/ lọ.

– Cách bảo quản:

• • • Ngăn đá tủ lạnh thông thường: 03 tháng
    • Ngăn mát tủ lạnh (<= 4 độ C): 03 ngày
    • Nhiệt độ phòng (từ 19 độ đến 26 độ C): 3 giờ

– Cách sử dụng sữa mẹ sau bảo quản:

• • • Lấy sữa từ tủ lạnh, rã đông bằng cách cho vào ngăn mát tủ lạnh.
    • Khi sử dụng, làm ấm sữa bằng cách đặt bình chứa sữa vào một tô nước nóng. Không làm nóng sữa mẹ bằng cách đun sôi hoặc cho vào lò vi sóng.
    • Nên cho trẻ ăn bằng cốc và thìa

– Không nên:

• • • Không pha sữa rã đông với sữa mới vắt
    • Không tái đông lại sữa sau khi đã rã đông