Toxoplasma gondii là gì? và lây truyền qua đâu?

Toxoplasma gondii là một loại ký sinh trùng đơn bào phổ biến gây bệnh toxoplasmosis. Ký sinh trùng này chủ yếu sinh sôi trong đường ruột của mèo, nhưng cũng có thể lây nhiễm sang các động vật máu nóng khác, bao gồm cả con người. Nhiễm trùng thường không có triệu chứng ở hầu hết người khỏe mạnh, nhưng có thể gây bệnh nghiêm trọng ở những người có hệ miễn dịch suy yếu, phụ nữ mang thai hoặc trẻ sơ sinh.

1. Chu trình sống của Toxoplasma gondii

Chu trình sống của Toxoplasma gondii bao gồm ba giai đoạn lây nhiễm chính và đòi hỏi sự tham gia của hai loại vật chủ:

Ký chủ chính – Họ Mèo

• Mèo là nơi duy nhất ký sinh trùng thực hiện quá trình sinh sản hữu tính
• Sau khi mèo ăn phải nang mô hoặc nang trứng Toxoplasma gondii sinh sôi nảy nở trong các tế bào ruột non của mèo.
• Quá trình này tạo ra nang trứng, được thải ra môi trường qua phân mèo. Một con mèo có thể thải ra hàng triệu nang trứng trong vòng 1-3 tuần sau khi nhiễm.
• Nang trứng cần khoảng 1-5 ngày để bào tử hóa trong môi trường bên ngoài để trở nên có khả năng lây nhiễm. Chúng rất bền bỉ và có thể tồn tại trong đất, nước trong nhiều tháng.

Ký chủ trung gian – Động vật máu nóng (bao gồm con người )

• Tất cả các động vật máu nóng (người, chim, lợn, cừu, bò...) đều có thể là ký chủ trung gian.
• Khi ký chủ trung gian ăn phải nang trứng (từ đất/nước ô nhiễm) hoặc nang mô (từ thịt chưa nấu chín), ký sinh trùng giải phóng thể hoạt động (tachyzoite).
• Tachyzoite nhân lên nhanh chóng và lây lan khắp cơ thể, gây ra nhiễm trùng cấp tính.
• Khi hệ miễn dịch kiểm soát được nhiễm trùng, tachyzoite chuyển thành thể ngủ, hình thành nang mô chủ yếu trong não, cơ và mắt. Nang mô tồn tại suốt đời vật chủ và là giai đoạn lây nhiễm qua đường thực phẩm.

2. Đường lây truyền Toxoplasma gondii

Các con đường lây nhiễm Toxoplasma gondii phổ biến bao gồm:

• Ăn thịt sống hoặc tái, đặc biệt là thịt heo, cừu hoặc hươu có chứa nang ký sinh.
• Tiếp xúc với đất, cát hoặc phân mèo có chứa noãn nang.
• Truyền từ mẹ sang thai nhi trong thời kỳ mang thai.
• Truyền qua máu hoặc ghép tạng (hiếm gặp).

3. Triệu chứng và bệnh lý Toxoplasma gondii

Ở người khỏe mạnh, nhiễm Toxoplasma gondii thường không có triệu chứng hoặc chỉ gây sốt nhẹ, mệt mỏi, nổi hạch. Tuy nhiên, trong một số trường hợp:

• Phụ nữ mang thai: nếu nhiễm lần đầu trong thai kỳ, ký sinh trùng có thể truyền sang thai nhi, gây sảy thai, thai chết lưu, hoặc dị tật bẩm sinh (não úng thủy, tổn thương mắt, não).
• Người suy giảm miễn dịch (như bệnh nhân HIV/AIDS, người ghép tạng): có thể bị viêm não do Toxoplasma, biểu hiện bằng co giật, rối loạn ý thức, liệt.
• Toxoplasma thể mắt: gây viêm võng mạc – màng mạch, có thể dẫn đến mù lòa nếu không điều trị kịp thời.

4. Phòng ngừa Toxoplasma gondii

• Nấu chín kỹ các loại thịt.
• Rửa tay và dụng cụ nấu ăn sau khi tiếp xúc với thịt sống.
• Rửa sạch rau quả trước khi ăn.
• Phụ nữ mang thai nên tránh tiếp xúc với phân mèo và sử dụng găng tay khi làm vườn.
• Không uống nước chưa đun sôi hoặc chưa xử lý.

Toxoplasma gondii là một “kẻ ẩn mình” khôn ngoan, có khả năng xâm nhập và tồn tại lâu dài trong cơ thể vật chủ. Mặc dù hầu hết các ca nhiễm đều nhẹ hoặc không có biểu hiện, nhưng đối với những đối tượng nguy cơ cao như phụ nữ mang thai, việc chẩn đoán sớm và điều trị kịp thời là yếu tố then chốt để tránh biến chứng nghiêm trọng.

Phòng khám sản phụ khoa 43 Nguyễn Khang – Cầu Giấy hay còn được gọi là phòng khám bác sĩ Vĩ với tiền thân là phòng khám 89B dốc phụ sản Hà Nội và phòng khám 36 Trung Hòa là địa chỉ khám lớn và uy tín nhất Hà Nội. Với bề dày hoạt động trên 15 năm cùng đội ngũ y bác sĩ giỏi; giàu kinh nghiệm đến từ các viện sản lớn như bệnh viện Phụ sản Trung Ương; bệnh viện Phụ sản Hà Nội… sẽ theo dõi và khảo sát thai kỳ; để các thai phụ có thể yên tâm chào đón những thiên thần khỏe mạnh. Để đặt lịch tới phòng khám 43 Nguyễn Khang quý khách có thể truy cập TẠI ĐÂY hoặc liên hệ zalo: 0342318318 để được hướng dẫn.