Sinh non vẫn là bí ẩn, nhưng có thể phòng ngừa

Sinh non cho đến nay vẫn đang là một trong các thách thức trong y khoa. Tử suất chu sinh liên quan sinh non cao gấp 3 lần so với thai kỳ đủ tháng và sinh non hiện đang là nguyên nhân hàng đầu gây tăng bệnh suất sơ sinh và trẻ nhỏ ngắn và dài hạn. Sinh non được định nghĩa là chuyển dạ sinh trước 37 tuần tuổi thai

Sinh non nguyên phát bao gồm chuyển dạ sinh non, ối vỡ non, ối vỡ sớm, hở cổ tử cung, không bao gồm các trường hợp sinh non do có chỉ định chấm dứt thai kỳ của mẹ hoặc thai.

Sinh non sớm nguyên phát (< 32 tuần tuổi thai) liên quan đến tăng tử suất chu sinh, tương quan nghịch với tuổi thai. Cơ chế sinh bệnh sinh non sớm nguyên phát vẫn chưa được biết rõ, tuy nhiên thể liên quan đến xuất huyết màng đệm, các yếu tố cơ học ( căng giãn tử cung quá mức hoặc hở cổ tử cung ), về các thay đổi nội tiết ( gián tiếp từ các stress của mẹ hoặc thai ). Ngoài ra, các tình trạng viêm nhiễm tại cổ tử cung – âm đạo cũng cho thấy có liên quan đến chuyển dạ sinh non. Sinh non sớm nguyên phát còn là nguyên nhân hàng đầu làm tăng bệnh suất dài hạn, bao gồm bất thường phát triển trí tuệ, bại não, động kinh, mù, điếc, và các bất thường ngoài thần kinh như loạn sản phế nang phổi, bệnh lý võng mạc trẻ non tháng. Việc trì hoãn sinh non có thể giúp giảm các bệnh suất dài hạn thông qua thúc đẩy sự trường thành của các hệ cơ quan. Lợi ích của tiêm Glucocorticoste-roids và Magnesium Sulfate trước sinh nhằm giảm nguy cơ và độ nặng của suy hô hấp và xuất huyết trong não thất (dẫn đến bại não) có thể đạt được trong lúc trì hoãn sinh non. Ngoài ra việc trì hoãn này cũng giúp chuyển thai phụ đến những trung tâm sản phụ khoa có đơn vị hồi sức sơ sinh tích cực. Tuy nhiên, hiện nay có nhiều biến thể khác nhau trong chẩn đoán, theo dõi và điều trị sinh non trên toàn thế giới.

Rất khó để dự báo sinh non. Các phương tiện hiện đang sử dụng nhằm xác định các thai phụ có nguy cơ sinh non chỉ đánh giá được nguy cơ trong khoảng thời gian ngắn (thường trong 48 giờ đến 7-14 ngày). Một xét nghiệm với giá trị tiên đoán âm và tiên đoán dương cao sẽ đưa ra giá trị dự báo sinh non tốt nhất. Các phương tiện dự báo hiện nay thông thường có giá trị tiên đoán dương thấp và tiên đoán âm cao, và vì vậy không lý tưởng khi sử dụng nhận diện các thai phụ có nguy cơ. Cho đến nay đã có rất nhiều phương tiện dự báo sinh non được nghiên cứu như dựa vào triệu chứng lâm sàng, các chất chỉ điểm sinh hóa (dịch cổ tử cung-âm đạo, máu, nước tiểu, nước bọt, nước ối) và chiều dài cổ tử cung qua siêu âm đầu dò âm đạo, các xét nghiệm máu tìm các chất chỉ điểm sinh hóa trong dịch âm đạo-cổ tử cung, alpha macroglobu-lin-1 bánh rau và Phosphory-lased insulin-like growth factor binding protein 1 là những phương tiện sẵn có tiêu biểu có giá trị tốt nhất trong dự báo sinh non. So với Fibronectin, xét nghiệm PAMG-1 được chứng minh có giá trị tiên đoán dương cao hơn nhiều (gần 80%)

Hiện nay, việc sàng lọc sinh non, cho dù chưa hoàn hảo, chủ yếu được thực hiện thông qua kết hợp đánh giá tiền căn thai sản và đo chiều dài cổ tử cung hoặc định lượng Fibronectin thai và đo chiều dài cổ tử cung (với nhóm sau thường được dùng cho nhóm thai phụ đơn thai với triệu chứng nghi ngờ chuyển dạ sinh non). Gần đây, một tổng quan hệ thống về dự phòng sinh non vừa được công bố. Trong số 112 nghiên cứu được phân tích: 60 nghiên cứu đánh giá tác dụng của can thiệp dự phòng nguyên phát trên nguy cơ sinh non. Tác dụng dương được báo cáo đối với các thay đổi hành vi và lối sống (bao gồm chế độ ăn và tập thể dục), bổ sung vi chất ( bao gồm calcium và kẽm), giáo dục dinh dưỡng, sàng lọc viêm nhiễm sinh dục dưới. 83 bài tổng quan ghi nhận có liên quan đến can thiệp dự phòng tái phát. Tác dụng dương được báo cáo đối với phác đồ Aspirin liều thấp dành cho thai phụ có nguy cơ tiền sản giật, phác đồ Clindamycin cho các trường hợp viêm âm đạo do vi  khuẩn, phác đồ điều trị viêm âm đạo do nấm Candida, phác đồ Progesterone cho các thai phụ có tiền căn sinh non tự nhiên trước đó và các thai phụ có chiều dài cổ tử cung ngắn trong quý II, phác đồ L-Arginine cho thai phụ có nguy cơ tiền sản giật, Levothyroxine cho thai phụ có cường giáp, bổ sung calcium ở những thai phụ có nguy cơ rối loạn huyết áp, ngưng hút thuốc, sàng lọc đo chiều dài cổ tử cung ở thai phụ có tiền căn sinh non và khâu cổ tử cung ở những thai phụ có chiều dài cổ tử cung ngắn, đặt vòng Pessary ở thai kỳ đơn thai có chiều dài cổ tử cung ngắn và điều trị viêm nha chu trong thai kỳ.

Chỉ 1 vài can thiệp được chứng minh là có tác dụng, bao gồm khâu cổ tử cung, Progesterone, Aspirin liều thấp, thay đổi lối sống và hành vi. cơ Ngược lại đối với nhiều loại can thiệp khác, đến nay vẫn chưa có đủ bằng chứng để chứng minh chúng có tác dụng không. Trong số các yếu tố nguy cơ, tiền căn sinh non, sự xóa mở cổ tử cung trên lâm sàng hay sự ngắn dần của chiều dài cổ tử cung qua các lần siêu âm gần nhau là các yếu tố quan trong gợi ý sinh non.

Progesterone là một hormone quan trọng trong hệ sinh dục nữ và ngày càng có nhiều bằng chứng cho thấy chất này đóng vai trò quan trọng trong dự phòng sinh non. Thực tế, Progesterone ức chế tổng hợp Prostaglandin, giảm thoái hóa trung mô cổ tử cung, thay đổi các hàng rào chống lại hiện tượng viêm và nhiễm trùng ngược dòng ở cổ tử cung, ức chế hình thành các liên kết khe, giảm sự dẫn truyền và tần số của cơn gò tử cung, tăng ngưỡng kích thích của cơ tử cung và giảm hoạt động cơ tự cung tự phát. Progesteron vị hạt đã và đang được thử nghiệm trong các nghiên cứu lâm sàng trong ngăn ngừa sinh non. 3 nhóm bệnh nhân chính được đánh giá trong nghiên cứu bao gồm: thai phụ có tiền căn sinh non, thai phụ có chiều dài cổ tử cung ngắn trong quý II, thai phụ song thai. Progesterone có vẻ không giúp kéo dài thai kỳ 1 cách có ý nghĩa, dù cho thấy có tác dụng có lợi trên giảm tử suất và bệnh suất sơ sinh ở nhóm thai kỳ song thai có chiều dài cổ tử cung ngắn. Các khuyến cáo gần đây của FIGO cũng cho thấy việc tầm soát đo chiều dài cổ tử cung diện rộng và Progesterone đường âm đạo như là mô hình hiệu quả về chi phí nhằm dự phòng sinh non.

Nguồn: Hội nghị sản phụ khoa Việt –Pháp-Châu Á Thái Bình Dương.

Bạn hãy thường xuyên truy cập website san43nguyenkhang.vn và cập nhật những thông tin hữu ích để chăm sóc cho cả gia đình nhé. Để đặt lịch khám tại phòng khám sản phụ khoa 43 Nguyễn Khang, tham gia các lớp học tiền sản tại phòng khám bạn có thể đặt lịch TẠI ĐÂY; hoặc liên hệ zalo: 0342 318 318 để được hướng dẫn.